کشاورز جوان – ماجرای استفاده از گاز اتیلن برای زود رسی برخی میوه ها توسط کشاورزان و گلخانه داران تازه نیست. اما آنچه که تازه است اختلاف نظر دو سازمان جهاد کشاورزی و وزارت بهداشت بر سر نظارت بر فرآوری این میوه هاست. میوه هایی که مصنوعی می رسند!
به گزارش سرویس خبری مجله اینترنتی کشاورز جوان به نقل از دهقان نیوز، چندی پیش معاون فنی حفظ نباتات وزارت جهاد کشاورزی عنوان کرد به تازگی یک کد ۱۶ رقمی تعریف کردیم و در برخی از استان‌ها این کار انجام شده است که در آن، محل استان، شهرستان، بخش، کلینیک ناظر، صاحب مزرعه و نوع محصول را مشخص می‌کند و وزارت بهداشت می‌تواند کاملاً ردیابی کند و درباره نحوه نظارت بر تولید محصولات کشاورزی و گلخانه ای دیگر عذری وجود ندارد.
محمد جواد سروش در خصوص اینکه تولیدکنندگان که عنوان می‌کنند برخی‌ها با اقداماتی، میوه‌های نرسیده را به میوه رسیده تبدیل می‌کنند گفته این مسئله با استفاده از گاز اتیلن است که در میوه‌های موز، گوجه فرنگی، کیوی و غیره استفاده می‌شود و پاسخگویی به این حیطه با سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت است.
معاون فنی حفظ نباتات وزارت جهاد کشاورزی درباره میزان نظارت وزارت بهداشت بر محصولات کشاورزی عنوان کرده که میزان نظارت وزارت بهداشت بر تولیدات داخلی صفر است و البته تا اندازه ای هم حق دارند، چون می‌گویند محصولی که در بازار عرضه می‌شود، کد شناسایی ندارد اما ما به تازگی یک کد ۱۶ رقمی تعریف کردیم و در برخی از استان‌ها این کار انجام شده است که در آن، محل استان، شهرستان، بخش، کلینیک ناظر، صاحب مزرعه و نوع محصول را مشخص می‌کند و وزارت بهداشت می‌تواند کاملاً ردیابی کند و دیگر عذری وجود ندارد. البته بحث سلامت غذا بحثی نیست که در یک حوزه بگنجد و باید تفکیک وظایف صورت گیرد.
در پی این اظهارات، هدایت حسینی مدیرکل نظارت بر مواد غذایی و بهداشتی سازمان غذا و دارو گفته جهاد کشاورزی هنوز به طور رسمی کد گذاری ۱۶ رقمی محصولات کشاورزی را به وزارت بهداشت اعلام نکرده است و سازمان غذا و دارو درباره فرآیند استفاده گاز اتیلن در میوه جات ناظر نیست.
این مقام وزارت بهداشت در واکنش به مصاحبه معاون فنی حفظ نباتات سازمان وزارت جهاد کشاورزی درباره ضعف نظارت وزارت بهداشت بر محصولات کشاورزی گفته در زمینه کد ۱۶ رقمی محصولات کشاورزی باید عنوان شود که هنوز جهاد کشاورزی این موضوع را به صورت مستقیم به وزارت بهداشت و متعاقب آن سازمان غذا و داور اعلام نکرده است.
مدیرکل نظارت بر مواد غذایی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو درباره استفاده از گاز اتیلن در میوه‌های موز، گوجه فرنگی و کیوی که عنوان شده است پاسخگویی به این حیطه با سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت است، گفته در این مورد سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت فقط تعیین کننده مقدار استفاده از این گاز در میوه جات است و بحث نظارت بر آن بر عهده جهاد کشاورزی خواهد بود.
اما سوالی که برای مصرف کنندگان این میوه ها وجود دارد این است که تاثیر گاز اتیلن بر این میوه ها چیست؟ آیا میوه هایی که با اتیلن می رسند برای سلامتی مضرند یا خیر؟
دکتر عباس یداللهی، متخصص بیوتکنولوژی و اصلاح درختان و عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس در این باره گفته این سوال در ذهن خیلی از افراد پیش می‌آید که چرا باغداران، اجازه نمی‌دهند این میوه‌ها به‌طور طبیعی و روی درخت برسند و آنها را در مرحله رسیدن فیزیولوژیک می‌چینند.
بد نیست بدانید این کار، به‌دلیل بالا بردن ماندگاری میوه‌ها در انبار یا در مسیر حمل‌ونقل و تا پیش از عرضه به مشتری انجام می‌شود. مثلا اگر باغداری، موز را در مرحله رسیدن کامل برداشت کند، دیگر امکان جابجایی و حمل‌ونقل آن با کشتی از کشوری به کشور دیگر یا حتی با سایر وسایل نقلیه از شهری به شهر دیگر وجود نخواهد داشت. به‌همین دلیل معمولا موز را سبز و در مرحله رسیدن فیزیولوژیک برداشت و بدون دغدغه آن را روانه بازارهای داخلی و خارجی می‌کنند.
محصولات این‌چنینی را پیش از رسیدن به دست مغازه‌دار و مشتری، بنکداران می‌خرند و با کمک گاز اتیلن، به مرحله رسیدن کامل، تغییر رنگ دادن (مثلا زرد شدن موز یا نارنجی شدن پرتقال و نارنگی) و قابل خوردن، می‌رسند. به‌عبارت ساده‌تر، چیدن میوه‌های فرازگرا در مرحله رسیدن فیزیولوژیک، برای افزایش عمر انباری این محصولات است.
وی افزوده گاز اتیلن، نوعی هورمون گیاهی کاملا بی‌خطر است که به‌صورت طبیعی در خود میوه‌ها هم یافت می‌شود. تمام افرادی که نگران استفاده از این گاز در محصولات باغی هستند باید بدانند اتیلن گازی صددرصد طبیعی است و مشکلی برای مصرف‌کننده ایجاد نمی‌کند.
زمانی که گاز اتیلن با میوه‌ها تماس پیدا می‌کند، باعث تبدیل برخی قندهای نامحلول موجود در میوه به قندهای محلول می‌شود. ضمن اینکه در اثر این تماس، پوست میوه‌ها هم کمی نرم‌تر خواهد شد. دلیل آن هم این است که اتیلن می‌تواند مقداری از پکتین سطح میوه را برساند و در نتیجه، بافت میوه را نرم‌تر کند. درواقع هورمون اتیلن، با بازی کردن نقشی آنزیمی در تماس با میوه‌ها، باعث نرم‌تر شدن آنها و افزایش قندهای مونوساکاریدشان می‌شود. در این صورت، میوه‌ها قابلیت خورده و بازارپسندشدن پیدا می‌کنند.
این متخصص تغذیه در پاسخ به این سوال که آیا در صورت استفاده بیش از حد از گاز اتیلن برای رساندن میوه‌ها، مشکلی برای آنها ایجاد نمی‌شود؟ گفته چرا، اگر از این هورمون بیش از حد استفاده شود، میوه‌ها خیلی سریع‌تر از چیزی که فکرش را بکنیم، له می‌شوند و از بین می‌روند.
وی افزوده کیفیت، ارزش تغذیه‌ای، طعم و قابلیت خوراکی محصولاتی که روی درخت می‌رسند یا به کمک گاز اتیلن به میوه رسیده تبدیل می‌شوند، هیچ تفاوتی باهم ندارند. همانطور که اشاره شد، هورمون اتیلن، کاملا طبیعی و بی‌خطر است و مصرف میوه‌هایی که با این گاز رسیده‌اند، هیچ ضرری نخواهد داشت و سلامت و کیفیت آنها هم به‌خطر نخواهد افتاد.
دکتر یداللهی در پاسخ به این پرسش که آیا میوه‌هایی که در مرحله رسیدن فیزیولوژیک برداشت می‌شوند، قابل‌خوردن هستند؟ گفته تا حدی بله، اما معمولا ذائقه ما خوردن این میوه‌ها را چندان نمی‌پسندد. برخی میوه‌ها مانند خرمالو، به‌دلیل گس بودن پیش از رسیدن کامل، حس دهانی و خوراکی چندان خوبی به مصرف‌کننده نمی‌دهند بنابراین بهتر است آنها را بعد از رسیدن کامل مصرف کنید. خرمالو، حاوی ماده‌ای به نام تانن است که قدرت هیدرولیز کردن بزاق آب دهان (پروتئین‌های سلول‌های چشایی) را دارد. همین هیدرولیز کردن، می‌تواند باعث ایجاد حس گسی یا همان جمع شدن دهان، به‌دلیل هیدرولیز شدن سلول‌های چشایی هنگام خوردن خرمالوهای نرسیده بشود. زمانی که خرمالوهای نرسیده در معرض گاز اتیلن قرار بگیرند، تانن‌ها از بین می‌روند و به تانن‌های محلول تبدیل می‌شوند. در نتیجه، دهان پس از خوردن خرمالوی رسیده گس نمی‌شود. از سوی دیگر، برخی میوه‌ها مانند سیب و پرتقال هم تا پیش از رسیدن کامل، طعم نسبتا ترشی دارند و ما ایرانی‌ها برخلاف برخی مردم کشورهای دیگر، ترجیح می‌دهیم میوه‌ها و خوراکی‌هایی با طعم شیرین بخوریم. شاید به دلیل همین تفاوت ذائقه باشد که یک فرد فرانسوی، سیب ترش فرانسه را دوست دارد و یک شهروند ایرانی، سیب شیرین را ترجیح می‌دهد.